Ўзбекистон ҳукумати яна харажатлар чегарасига амал қилолмади, шунинг учун Қонунчилик палатаси ташқи қарз лимитини кўтарди. Йил бошида қонун билан давлат кафолати остида 5 млрд доллардан ортиқ маблағ жалб қилиш тақиқланган бўлса, энди бу чегара 7,3 млрд долларгача оширилди.
2025 йилда Ўзбекистон давлат қарзи 39,7 миллиарддан 45 миллиард долларга (+13,3 фоиз), унга хизмат кўрсатиш қиймати эса 48,1 триллион сўм ёки 3,5 миллиард долларга (+42,8 фоиз) ўсиши прогноз қилинмоқда.
2024 йил 1 июль ҳолатига кўра, Ўзбекистоннинг давлат қарзи олти ой ичида 2,1 млрд долларга кўпайиб, 37 млрд доллардан ошди. Кредитлар асосан давлат бюджетини қўллаб-қувватлаш учун жалб қилинган.
2024 йил 1 январь ҳолатига кўра, Ўзбекистоннинг давлат қарзи бир йил давомида 5,7 млрд долларга ўсиб (режа қилинган 2,9 млрд доллар ўрнига), 34,9 млрд долларга етди. Олти йил ичида қарз 3 баравар ошди. Ўтган йили давлат қарзига хизмат кўрсатиш харажатлари кескин ортди.
ИМВ ва Жаҳон банки ўртасида «Рақамли инклюзивлик» лойиҳасини амалга ошириш учун 50 млн доллар миқдорида имтиёзли кредит ажратиш тўғрисида битим имзоланди. Жаҳон банкининг кредити мамлакат қишлоқларидаги минглаб ёшларнинг IT кўникмаларига эга бўлиш имкониятларини кенгайтириши кутилмоқда.
Ўзбекистон давлат қарзи 1 июль ҳолатига кўра 31,5 млрд АҚШ долларни, ялпи ички маҳсулотга нисбатан 36,8 фоизни ташкил этди. Халқаро валюта жамғармаси Ўзбекистоннинг давлат қарзини «мўътадил» дея баҳолаган.
Ўзбекистоннинг давлат қарзи қолдиғи 2023 йил 1 январь ҳолатига 29,2 млрд долларни ёки ялпи ички маҳсулотга нисбатан 36,4 фоизни ташкил этди. Қарз 2022 йилда 2,9 млрд долларга ошган бўлса-да, ЯИМ 11,1 млрд долларга ўсгани туфайли давлат қарзининг ЯИМга нисбати пасайган.
Жо Байден АҚШ давлат қарзи чегарасини вақтинча бекор қилувчи қонунни имзолади. Бу АҚШ тарихидаги биринчи дефолтдан қутулиб қолиш имконини беради. Агар давлат қарзи чегараси бекор қилинмаганида ёки оширилмаганида, АҚШ Ғазначилиги ҳукумат фаолиятини молиялаштириш имкониятини йўқотган бўларди.
АҚШ Конгрессининг Вакиллар палатаси дефолтга йўл қўймаслик учун давлат қарзига қўйилган юқори чегарани ошириш бўйича қонун лойиҳасини маъқуллади. Қонун 2025 йилнинг 1 январигача федерал ҳукуматга қўйилган чегарадан кўпроқ миқдорда қарз олиш имконини беради.
Президент имзолаган «Давлат қарзи тўғрисида»ги қонунга мувофиқ, бу кўрсаткичнинг максимал миқдори ЯИМга нисбатан 60% этиб белгиланди. Уни самарали бошқариш учун 3 йиллик стратегия тасдиқланади. 2023 йил 1 январь ҳолатига, давлат қарзи 29,2 млрд долларга (ЯИМга нисбатан 36,4 фоиз) етган.
Молия вазирлиги ҳисоботига кўра, жорий йилнинг III чораги якуни бўйича Ўзбекистоннинг давлат қарзи $26,2 млрдни (ЯИМга нисбатан 34,1%) ташкил этмоқда. Шундан давлат ташқи қарзи — $23,1 млрд бўлиб, асосий кредитор ташкилотлар ОТБ ($5,4 млрд), ЖБ ($4,4 млрд) ва ИТБ (0,9 млрд) ҳисобланади.
Молия вазирлиги ҳисоботига кўра, январь-июнь ҳолатига давлат қарзи 26 млрд долларни (ЯИМга нисбатан 35,1%) ташкил этди. Январь-июнь ойларида давлат ташқи қарзи портфели таркибидаги валюта курсларининг ўзгариши (япон иенаси, СДР ва евро) қарз қолдиғининг камайишига олиб келди.
Сенаторлар давлат қарзи тўғрисидаги қонунни маъқуллади, бу кўрсаткичнинг максимал миқдори ЯИМга нисбатан 60% этиб белгиланмоқда. Давлат қарзи ҳисобидан фақат ижтимоий ва инфратузилма лойиҳаларини молиялаштириш мумкин. Уни самарали бошқариш учун эса уч йиллик стратегия ишлаб чиқилади.
Ўзбекистон қарзининг ЯИМга нисбати 60 фоиз этиб белгиланмоқда. Молия вазири ўринбосари Одилжон Исаков бу кўрсаткич мақсад эмас, балки энг юқори чегара эканлигини маълум қилди. Ҳозирда нисбат 37 фоиз — 25,9 млрд долларга етган. Ташқи қарз эса ниманинг ҳисобидан тўланиши ҳақида маълумот берилди.
ЕТТБ ва Ўзбекистон биринчи валюта своп келишувини амалга оширди. Бунинг натижасида 20 млн долларлик хорижий валютадаги давлат қарзининг бир қисми миллий валютадаги қарзга ўгирилди.
2021 йил давомида Ўзбекистон давлат қарзи 2,9 млрд долларга кўпайиб, 26,3 млрд долларни ёки ЯИМга нисбатан 38 фоизни ташкил этди. Ташқи қарзнинг 25,2 фоизи ёки 5,9 млрд доллар давлат бюджети учун жалб қилинган.
Ўзбекистон давлат қарзи даражаси бўйича ЯИМга нисбатан 38,9% кўрсаткич билан энг хавфсиз кўрсаткични қайд этган мамлакатлар қаторидан жой олди. Visual Capitalist томонидан эълон қилинган жаҳон қарзининг мамлакатлар кесимидаги ҳолатига оид маълумотларга кўра, айни пайтда Ўзбекистон жами 188 та давлат орасида 153-ўринда бормоқда. Давлат қарзининг ЯИМга нисбати энг юқори давлатлар рўйхатида Япония, Судан ва Греция етакчилик қилмоқда.
Европа ҳудудида ишсизлик даражаси рекорд даражада пасайгани, АҚШ ташқи қарзининг 30 трлн доллардан ошгани, Борис Жонсон рус аскарининг Украина ҳудудига қадам босиши биланоқ санкциялар жорий қилишини маълум қилгани, Тожикистоннинг Афғонистонга гуманитар ёрдам жўнатиши, «Толибон» ҳукуматида илк бор аёллар бошқарув лавозимига тайинлангани ва бошқа янгиликлар — «Газета.uz» нинг жаҳон янгиликлари дайжестида.
Ўзбекистоннинг 2022−2026 йилларга мўлжалланган Тараққиёт стратегияси лойиҳаси жамоатчилик муҳокамасига қўйилди. Унда бир қанча устувор мақсадлар қаторидан — 5 йил ичида аҳоли жон бошига ЯИМни 1,6 бараварга ошириш, инфляция даражасини 9,9 фоиздан 5 фоизгача пасайтириш, давлат бюджети тақчиллиги 3 фоиздан ошиб кетмаслигини таъминлаш, давлат қарзини йилига $4,5 млрддан оширмаслик, экспорт ҳажмини $30 млрдга етказиш ўрин олган.
Молия вазирлиги ҳисоботига кўра, 1 октябрь ҳолатига давлат қарзи 25,3 млрд долларни (ЯИМга нисбатан 38,4 фоиз) ташкил этди. Июль-сентябрь ойларида давлат қарзи қолдиғида кузатилган ўсиш «давлат бюджети тақчиллигининг молиялаштирилиши», «инвестицион лойиҳаларнинг амалга оширилиши» ҳамда 356,4 млн доллар миқдоридаги давлат қарзининг сўндирилиши билан изоҳланмоқда.
Қўшимча имкониятлардан фойдаланиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг